KRS: 0000870180

Interwencja kryzysowa w przypadku zagrożenia samobójstwem

Osoby zagrożone samobójstwem możemy spotkać wszędzie. Może być to znajoma z klasy lub pracy, ktoś z rodziny albo przypadkowo spotkana osoba. Może się tak zdarzyć, że tylko my w danym momencie będziemy mogli pomóc. Warto więc być zaopatrzonym w przydatne narzędzie.

Zaproponowany przez badaczy: Ramseya, Tameya, Langa i Kinzela model interwencji kryzysowej w przypadku zagrożenia samobójstwem zakłada, że jednym z ważnych elementów jest skontaktowanie osoby z powodem do życia. Najpierw jednak należy rozpoznać sygnały świadczące o zagrożeniu.

Symptomy zagrożenia samobójstwem możemy podzielić na 4 kategorie:

  • działania, np. rozdawanie własnych rzeczy, wycofanie się, utrata zainteresowań, nadużywanie alkoholu i narkotyków, lekkomyślne zachowania, ekstremalna zmiana zachowania, impulsywność, samouszkodzenia;
  • myśli – „już mam dosyć”, „nie chcę żyć”, „chce umrzeć”, „wszyscy są lepsi ode mnie”, „moje problemy wkrótce się skończą”, „nikt nie może mi pomóc”;
  • uczucia – złość, poczucie winy, bezwartościowość, samotność, smutek;
  • zmiany fizycznebrak zainteresowania wyglądem, zmiana lub utrata zainteresowania seksem, kłopoty ze snem, zmiana lub utrata apetytu, uskarżanie się na dolegliwości fizyczne.

Pamiętajmy, że do samobójstwa mogą prowadzić różne problemy życiowe.

Nie należy żadnego z nich lekceważyć lub bagatelizować. Jak stara mądrość mówi, lepiej zapobiegać niż leczyć, dlatego też pierwszym i najważniejszym narzędziem przeciwdziałania samobójstwom jest prewencja w postaci pomocy lub wsparcia psychologicznego. Zapobieganie próbom samobójczym oddziałuje nie tylko na jednostkę, ale i na całe bliskie środowisko. Konsekwencje zachowań samobójczych można rozpatrywać w wymiarze jednostkowym, ale i społecznym. Wymiar społeczny dotyczy dezintegracyjnych konsekwencji udanej próby samobójczej w środowisku. Szacuje się, że śmierć jednego człowieka dotyka 4-10 osób z najbliższego środowiska i do 20 osób pośrednich. Dodatkowo śmierć sławnych osób niesie za sobą ryzyko tzw. efektu Wertera, czyli naśladowczego samobójstwa. Uratowanie jednej osoby może więc stworzyć nowe możliwości, ale nie musi. Osoby po nieudanej próbie samobójczej często muszą zmagać się z konsekwencjami podjętych działań, np. uszkodzenia organów wewnętrznych, niedokrwienie mózgu, paraliż oraz koszty związane z leczeniem.

Interwencje podejmuje się, gdy nierozwiązane problemy powodują psychiczny ból, który jest nie do wytrzymania, oraz podczas podjęcia próby samobójczej. Model interwencji zakłada 3 możliwe stany osoby zagrożonej samobójstwem:

  1. Gdy osoba jest przepełniona pragnieniem śmierci. W takim przypadku należy jak najszybciej nawiązać kontakt z taką osobą.
  2. Gdy już nawiążemy kontakt i wyczuwamy wahania przed śmiercią należy dać wsparcie i poszukać powodów do życia. Jednocześnie należy pamiętać o przeglądzie ryzyka popełnienia samobójstwa.
  3. Gdy osoba wykazuje chęć do życia należy wspólnie zastanowić się nad planem, który ma ją uratować. Zawrzeć kontrakt i towarzyszyć w jego realizacji.

Łatwo powiedzieć, prawda?

Nawiązanie kontaktu z osobą, która podjęła już działania w celu odebrania sobie życia jest bardzo trudnym zadaniem. Jeśli jest to nam osoba nieznana, warto się najpierw przedstawić, a potem skłonić osobę zagrożoną do zapoznania. Poprzez pytania (tj. „Jak się czujesz?”, „Czy coś się stało?”) poznajemy i dociekamy, z jaką sytuacja mamy do czynienia. Nie należy przekonywać ani oskarżać. Zrozumienie sytuacji osoby i rozmowa może być jedynym, co trzyma ją przy życiu. Nasze opinie o tym, dlaczego warto żyć i dlaczego nie warto popełniać samobójstwa często są szkodliwe. Intencje samobójcze wiążą się z emocjami i wydarzeniami, co daje nam cenne informacje, które mogą pomóc w późniejszym szukaniu powodów do życia czy planu na przyszłość. Okaż szacunek, znajdź chociaż jeden powód i wyraziście go ubarw, aby się rozrósł.

Odciągnięcie osoby od zamiaru popełnienia samobójstwa jest dużym sukcesem, ale na tym nie należy poprzestać.

Osoba, która zdecydowała się na zakończenie swojego życia mogła już rozliczyć się ze spraw, które trzymały ja przy życiu i może nie widzieć drogi, która może dalej iść. Na tym etapie ważne jest przygotowanie kontraktu na życie (słownego lub pisemnego). Osoba zagrożona zobowiązuje się w nim, że nie popełni samobójstwa, a o swoich myślach samobójczych będzie rozmawiał ze specjalista albo z nami. Należy też uwzględnić plan na przyszłość, czyli możliwości do rozwoju, które stanowią kotwicę trzymającą przy życiu.

Przedstawiona powyżej interwencja jest przydatnym narzędziem, w przypadku kontaktu z osobą zagrożoną samobójstwem.

Nie jest to jednak jedyny słuszny plan, który gwarantuje stu procentowa skuteczność. Każdy z nas może znaleźć się w momencie, w którym będzie potrzebował pomocy. Nawet w najgorszym momencie nie jesteśmy sami. Poniżej znajdują się bezpłatne telefony dla osób w kryzysie:

  • 116 111 Kryzysowy telefon zaufania dla dzieci i młodzieży;
  • 116 123 Kryzysowy telefon zaufania dla dorosłych;
  • 800 121212 Dziecięcy telefon zaufania rzecznika praw dziecka;
  • 800 108 108 wsparcie dla osób po stracie bliskich (będących w żałobie);
  • 800 120 002 Niebieska linia dla doświadczających przemocy.

Niestety, czasem jest już są późno i nie da się osoby odciągnąć od odebrania sobie życia.

Wina nie spoczywa jednak na nas ani nikogo innego. Dlatego najważniejsze jest reagowanie, gdy zaobserwujemy już pierwsze, bardzo subtelne sygnały. Aby interwencja kryzysowa nie była potrzebna.

Miejsca, w których otrzymamy pomoc:

Źródła:

Kielan A., Olejniczak D., Czynniki ryzyka oraz konsekwencje zachowań samobójczych z uwzględnieniem problematyki samobójstw dzieci i młodzieży. Dziecko Krzywdzone. „Teoria, badania, praktyka”, 2018, nr. 17(3), s. 9–26.

Autor: Natalia Muskała, wolontariuszka działu psychologicznego Fundacji Zaginieni

Zdjęcie: unsplash.com

Fundacja ZAGINIENI
chevron-down