Przemoc wobec osób starszych

Zjawisko przemocy wobec osób starszych jest niestety bardzo powszechne.

To właśnie seniorzy, obok dzieci i osób niepełnosprawnych, są grupą szczególnie narażoną na agresję. Ten rodzaj przestępstwa jest niezwykle trudny do wykrycia ze względu na izolację społeczną tych osób.

Realna ocena skali tego zjawiska jest bardzo trudna, ponieważ wiele przypadków pozostaje nieujawnionych, co tworzy tak zwaną ,,ciemną liczbę przestępstw”.

Zjawisko przemocy wobec seniorów występuje we wszystkich krajach świata. Co szokujące sprawcami tego rodzaju przemocy są głównie członkowie rodziny i opiekunowie. Może przybierać różne formy, począwszy od psychicznego oraz fizycznego znęcania się, po pozbawienie praw człowieka.

Wśród najczęściej odnotowywanych rodzajów przemocy wobec osób starszych możemy wymienić:

• zaniedbanie: (61% przypadków złego traktowania ludzi starszych), które objawia się niezaspokojeniem podstawowych potrzeb osoby potrzebującej, czy też całkowite porzucenie przez osobę bliską, która zobowiązała się do opieki nad seniorem;
• przemoc fizyczną: karmienie na siłę, stosowanie kar fizycznych, nieuzasadnione podawanie leków, szarpanie (stanowi około 20% przypadków);
• przemoc psychologiczną: wyśmiewanie poglądów, stosowanie gróźb, ograniczanie snu i wiele innych;
• przemoc finansową: wymuszanie podpisywania dokumentów, okradanie, nieupoważnione użycie funduszy (ten rodzaj przemocy stanowi około 14% procent przypadków).

Najczęściej ofiara doświadcza kilku rodzajów przemocy równocześnie.

Dom rodzinny nie jest jedynym miejscem, w którym osoba starsza jest na nią narażona. To zjawisko występuje niestety również w miejscach, w których seniorzy w sposób szczególny poszukują pomocy. Należą do nich szpitale i domy opieki.

Co może przyczynić się do tego, że ludzie starsi stają się ofiarami przemocy?

Wpływ na taki stan rzeczy ma wiele czynników. Często zdarza się, iż po odejściu na emeryturę nastrój seniora ulega pogorszeniu, staje się niejako zależna od innych, co powoduje uczucie beznadziei. Kolejnym istotnym czynnikiem jest stan fizyczny, poczucie słabości związane z wiekiem lub też towarzyszącymi chorobami. Nie bez znaczenia pozostaje fakt, że osoby, które opiekują się ludźmi, którzy potrzebują na co dzień pomocy odczuwają zmęczenie i frustrację. Wynik ona z nadmiaru obowiązków, a czasem również rezygnacji ze swoich marzeń i celów, by opiekować się bliskim.

Dlaczego seniorzy nie proszą o pomoc?

Zwrócenie się po pomoc w przypadku każdego rodzaju przemocy domowej jest niezwykle trudne dla ofiar. Jednym z powodów jest bliska relacja ze sprawcą. Starsze pokolenia bardzo szanują swoją prywatność, toteż wszystkie problemy rodziny zazwyczaj ukryte są „za zamkniętymi drzwiami”, by uniknąć poczucia wstydu oraz eskalacji konfliktu. Seniorzy często czują się winni zaistniałej sytuacji i mają nadzieję, że sprawca zmieni swoje zachowanie. W 2008 roku w badaniu Instytutu Psychologii PAN ,,Przemoc wobec osób starszych i niepełnosprawnych”, które przeprowadzono na grupie reprezentatywnej 1000 Polaków ponad połowa z nich stwierdziła, że zetknęła się ze zjawiskiem przemocy wobec osób starszych poza swoją rodziną, natomiast odsetek osób wskazujących ten problem we własnej rodzinie wyniósł 9‑13%.

Jeśli doświadczasz lub jesteś świadkiem przemocy powiadom policję, prokuraturę, sąd rodzinny lub opiekę społeczną.

 „Troski i kłopoty dzielone z drugim człowiekiem maleją o połowę” - to motto Telefonu Zaufania Stowarzyszenia Mali /bracia Ubogich dla osób starszych, z którym skontaktujesz się pod numerem 22 635 09 54

Źródła:

1. Hołyst B., Wiktymologia, Warszawa 2006.
2. Makara‑Studzińska M., Sosnowska K., Przemoc wobec osób starszych – przegląd badań, 2012.

Autor: Beata Niezgoda, wolontariuszka Fundacji Zaginieni

Zdjęcie: unsplash.com